5 milimetreden çok daha küçük boyutlarda olan plastik parçacıklara mikroplastik ismi verilir. Mikroplastikler, oluşumlarına bağlı olarak iki gruba ayrılır. Bu gruplar şu şekilde sıralanır:
Aynı zamanda mikroplastik grubunda nanoplastik malzemelerde bulunur. Nanoplastikler ise mikroplastiklerin içerisinde insanlar için en fazla olumsuz etkiye sahip olan gruptur.
Nanoplastikler; 1 nm- 1um arası büyüklüğe sahip olan, yani nano boyutlarda plastikler olarak karşınıza çıkar. Milimetre cinsinden açıklamak gerekirse, bu değer 1 nm= 0,0000001 mm şeklindedir. Nanoplastikler ancak mikroskop kullanıldığında görülebilir. Bu özelliği ile insan vücudunda hücre zarını bile geçebilir.
Mikroplastikler; sebzelerde, meyvelerde, soluduğumuz havada, balıklarda, hatta insan minesinde ve kanda bulunur. Özellikle günümüzde tüketilen meyve ve sebzeler üzerinde yapılan bir araştırmaya göre elmalar, gram başına ortalama olarak 195.500 parçacıkla meyvelerde en yüksek olan mikroplastik oranına sahiptir. Havuç ve brokolide ise 100.000'den daha fazla plastik parçacık bulunduğu söylenebilir.
Ayrıca dünyada bulunan deniz ve okyanuslarda çok yüksek oranda mikroplastik kirliliği söz konusudur. Mikroplastikler, deniz e okyanuslara karışarak besin zincirini olumsuz anlamda etkiler. Hatta yumuşakçalar da başta olmak üzere birçok farklı deniz canlısı bu mikroplastikleri besin sanarak yeme eğilimi gösterir. Öyle ki bu alanlarda yapılan bazı bilimsel çalışmalarda Türkiye'de incelenen balıkların %44'ünün midesinde mikroplastik olduğu ortaya çıkmıştır tüketilen barbun, kefal ya da midye gibi balık türleri ise bunlardan sadece birkaç tanesidir.
İnsan hayatında çok geniş bir yer kaplayan mikroplastiklerin sağlığa zararları konusunda birçok farklı çalışma yapılmıştır. Bunların bir kısmı ise mikroplastiğin insan sağlığı üzerinde henüz herhangi bir etkisi olmadığını ifade etse bile, büyük bir kısmı mikroplastiklerin zararlarını kabul etmiş durumdadır. Buna bağlı olarak yapılan çeşitli araştırmalara göre mikroplastikler:
Mikroplastiklerin insan vücudunda neden olduğu sağlık sorunları henüz tam olarak bilinmese bile, plastiklerin çevreye ve deniz yaşamına verdiği zararlar herkes tarafından bilinir. Mikrolastik atıklar, insan sağlığının yanı sıra doğa için çok büyük bir tehlikedir. Yapılan araştırmalar, mikroplastik kirliliğin özellikle deniz habitatına zarar verdiğini ortaya koyarken, bu araştırmalara göre:
Mikroplastik atıkların insan sağlığına verdiği zararlar konusunda bilim dünyası hemfikirdir. Ancak söz konusu olan bu zararlar, henüz net şekilde bilinemez. Doğada bulunan mikroplastik kirliliği azaltmak için plastik geri dönüşüm üzerinde yoğunlaşmak son derece önemlidir.
Mikroplastik kirliliğini ve doğada bulunan canlılara verdiği zararı azaltmak için yapılabileceklerin en başında her zaman plastik kullanımını azaltmak yer alır. Örnek vermek gerekirse; market alışverişlerinde tek kullanımlık plastik poşetler kullanmak yerine, bez çanta alınabilir ve bunlar kullanılabilir. Ayrıca çok küçük ambalajlı ürünler yerine gramajı daha büyük olan ürünler tercih edilebilir. Bu sayede daha az ürün paketinin dolaşım girmesine katkı sağlayarak, çevre kirliliği sorununun çözüme ulaştırılması konusunda çok büyük bir adım atılmış olur.
Yapılabilecek bir diğer önemli uygulama ise geri dönüşüm sağlamaya odaklanmaktır. Bunun için ise plastik atıkların ev ve işyerlerinde ayrı bir kutuda biriktirilmesi ve bu atıkları yakında bulunan plastik atık kutusuna atmak işe yarar. Hatta çevredeki diğer insanların bu konuda bilinçlendirilmesi ve geri dönüşüme olan desteğin artırılması da çok önemlidir.
Günlük hayatın içerisinde plastik malzemelerin yoğun kullanımı dikkate alındığında, mikroplastik parçacık olarak verilen zararlar ve sahip olduğu kimyasal bileşenlerin zarar potansiyeli daha net şekilde anlaşılır. Bu konuda birçok çalışma, mikroplastiklerin birçok kara ve deniz canlısı tarafından yutulabileceğini ortaya koyar. Bunlar içerisinde en fazla bilinen ise midesi plastik dolu halde bulunan ölü kuşlar örnek verilebilir. Bunun yanı sıra birçok farklı deniz canlısı, bu mikroplastik partikülleri yutmak zorunda kalır ve bu durum ölümcül etkilere neden olabilir. Yapılan çalışmalar ise 2000'den daha fazla deniz canlısının mikroplastik partiküllerinde direkt olarak etkilendiğini ortaya koyar.
Mikroplastikler gıda ambalajlarından kişisel bakıma kadar hayatın neredeyse her alanında aktif olarak kullanılır. Son dönemlerde artan plastik kirliliği, doğayı daha fazla tehdit eder niteliktedir. Mikroplastik atıklar, boyut olarak 5 milimetreden daha küçük olan parçalardır. Mikroplastikler, aslında doğaya geri dönülemez zararlar veren atık plastik parçaları içine alan bir kavramdır.
Doğada asırlar boyunca yok edilmesi mümkün olmayan plastiklerin, mikroplastik boyutuna ulaşana kadar parçalanması çok uzun zaman alabilir. Mikroplastikler, her türlü plastiğin bozulması ve parçalanması sonucu oluşsa bile en fazla mikroplastik oluşumuna neden olan plastik malzeme türlerinden bazıları şu şekilde sıralanabilir:
Mikroplastikler, çevre ve canlı sağlığı açısından çok büyük bir tehdit unsuru olarak nitelendirilebilir. Göller, denizler ve nehirler gibi önemli su kaynaklarında yoğun oranda bulunan mikroplastikleri su yaşamının her katmanını olumsuz anlamda etkileyebilir. Deniz canlıları, bu parçacıkları besin zincirinin içine dahil ederek insanlar başta olmak üzere birçok canlı türünün sağlığına büyük ölçüde zarar verebilir. Aynı zamanda mikroplastiklerin havaya ve toprağa yayılması, tarım ürünlerini ve solunan havanın kalitesini olumsuz anlamda etkileyebilir.
Mikroplastiklerin biriktiği yerlerde hem çevre kirlenir, hem de o çevrede yaşayan canlıların yaşam kalitesi düşmeye mahkumdur. Söz konusu olan bu birikimlerden kaynaklanan bazı sorunlar ise şu şekilde sıralanabilir:
Günümüz şartlarında çok fazla plastik kullanımın söz konusu olmasından kaynaklı kimyasallardan oluşan çok fazla mikroplastik atık meydana gelir. Bu atıkların dünyada yer alan habitatlara karışması sonucunda hayvanlar; solunum, beslenme ve üreme gibi yaşamlar faaliyetler konusunda birçok sorunla karşı karşıya kalır. Bu yüzden mikroplastik kullanımını en aza indirmek çevre ve insan sağlığını koruma yolunda atılan en önemli adımlardan biri olarak nitelendirilir.
Mikroplastikler, insan vücuduna çok farklı yollarla girebilir. Bu durum ise doğal olarak insan sağlığını tehdit eder. Saniter; mikroplastik analizi konusunda her zaman üst düzey kalite standartlarında çalışmalara imza atan nitelikli bir firmadır. İnsan, hayvan ve çevre sağlığı açısından büyük bir tehlike olan mikroplastik analizi ile daha temiz içeriklere sahip ürünler kullanabilmek için Saniter web sitesini ziyaret edebilir ve en doğru analiz sonuçlarına kısa süre içerisinde ulaşabilme ayrıcalığından faydalanabilirsiniz. Saniter; analiz söz konusu olduğunda her zaman kalite ve güven odaklı hizmet anlayışı ile dikkat çekmeye devam eder.
© 1994 | Saniter Gıda – Çevre Bilimi Gözetim Ve Mühendislik Hiz. Tur. Tic. A.Ş.